Giống lợn Táp Ná rất dễ nuôi. Chúng phàm ăn, ăn khoẻ, ăn bất cứ loại thức ăn nào. Chúng chống chịu bệnh tật rất tốt, hầu như không bị bệnh. Thịt lại rất thơm ngon.
Quê hương của lợn Táp Ná – Hà Quảng
Lợn Táp Ná là một giống lợn bản địa ở huyện Thông nông. (nay là huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng). So với nhiều loại lợn khác, thịt lợn Táp Ná thơm ngon. Mang lại giá trị kinh tế cao cho nhiều gia đình.
Lợn Táp Ná được nuôi nhiều nhất tại xã Thanh Long. Và nuôi rải rác tại một số xã lân cận của huyện Hà Quảng. Bộ NN-PTNT đã công nhận đây là giống lợn địa phương của tỉnh Cao Bằng.
Lợn dễ nuôi vì là loài ăn thịt ham ăn, khỏe mạnh. Có thể ăn bất cứ loại thức ăn nào, kể cả thức ăn ít dinh dưỡng. Chúng có khả năng kháng bệnh tốt, ít bị bệnh, dù được nuôi thả tự nhiên. Nhưng người nuôi chưa đảm bảo yêu cầu về vệ sinh an toàn dịch bệnh. Đây cũng là giống lợn thuần chủng, hầu như không bị lai tạp các loại lợn khác. Thịt rất thơm ngon, đã thực sự trở thành loại thịt lợn đặc sản.
Tỷ lệ chết của đàn lợn nái, lợn đực giống, lợn con từ sơ sinh đến cai sữa. Lợn giai đoạn vỗ béo và lấy thịt được nuôi trên địa bàn Thông Nông rất thấp, chỉ chiếm 3 – 4%.
Đến xã Thanh Long, huyện Hà Quảng, nơi được coi là quê hương của giống lợn Táp Ná. Đa số người chăn nuôi nơi đây đều nuôi giống lợn này. Hộ ít thì nuôi vài con, hộ nhiều nuôi gần 20 con trong chuồng.
Theo chân cán bộ Hội Nông dân xã Thanh Long. Chúng tôi đến gia đình bà Đặng Mùi Mụi, dân tộc Dao đỏ ở xóm Táp Ná, xã Thanh Long, một trong những hộ điển hình trong chăn nuôi lợn Táp Ná ở địa phương. Trong chuồng gia đình bà Mụi luôn duy trì 2 – 3 con lợn nái Táp Ná. Đàn lợn thịt duy trì hơn 10 con/lứa.
Bà Mụi tâm sự: Từ xưa đến nay, bà chỉ nuôi giống lợn Táp Ná bản địa của địa phương. So với lợn trắng cao sản, lợn Táp Ná dễ nuôi. Phù hợp với điều kiện khắc nghiệt ở vùng cao, có thể nhốt trong chuồng hoặc thả rông xung quanh vườn nhà.
Thức ăn chủ yếu để chăn là rau, cỏ rừng, chuối, bã rượu. Có thể nấu thêm ngô để cho ăn Thức ăn chính của chăn là rau, cỏ, chuối và bã rượu. Có thể nấu thêm ngô để cho ăn 1 – 2 bữa / ngày. Mặc dù có sức đề kháng và khả năng chống chịu bệnh tật tốt so với các loại lợn khác. Nhưng bà Mụi vẫn thường xuyên vệ sinh chuồng trại, tiêm phòng đầy đủ cho đàn lợn để đàn lợn khỏe mạnh, hạn chế dịch bệnh. Mỗi năm gia đình tôi thu nhập từ 60 – 80 triệu đồng nhờ nuôi lợn Táp Ná.
Bà Tô Thị Hải Châu, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông. Và Giống nông lâm nghiệp Cao Bằng cho biết: So với các loại lợn khác, lợn Táp Ná có chất lượng thịt thơm ngon, được nhiều khách hàng ưa chuộng.
Nhưng do gia đình sinh sản tự phát nên số lượng ít, không tập trung. Để quy mô và thương mại hóa ngành chăn nuôi lợn tập trung ở Táp Ná. Huyện Hà Quảng và các ngành liên quan cần xây dựng chuỗi từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm để đảm bảo đầu ra cho người dân.
Bảo tồn và phát triển giống lợn Táp Ná
Giống lợn Táp Ná vẫn giữ được mức độ thuần chủng cao. Chưa bị lai tạp nhiều với các giống lợn nội và ngoại khác vì chúng được nuôi tại một vùng núi cao, nơi mà nền kinh tế còn kém phát triển, điều kiện địa lý xa xôi.
Núi non hiểm trở, đặc biệt hệ thống giao thông rất kém nên việc pha tạp lợn Táp Ná với các giống lợn nhập ngoại. Và lợn nội khác của vùng đồng bằng hầu như không thể thực hiện được. Giống lợn Táp Ná vẫn là nguồn cung cấp thịt lợn chủ yếu người dân địa phương.
Ngoại trừ 6 đốm trắng ở giữa trán, 4 chân và đầu đuôi. Lợn Táp Ná có bộ lông và da màu đen. Đầu vừa phải, tai hơi cụp xuống, bụng to nhưng không cụp xuống. Chân to, cao và khỏe, lưng tương đối thẳng và khuôn mặt thẳng không nếp nhăn. Đây là loại lợn nhỏ, nhẹ cân, chậm lớn, thường phải xuất chuồng gần một năm. Nhưng thịt lợn có mùi vị rất thơm ngon.
Từ xưa đến nay, lợn Táp Ná thường được người dân lai tạo theo ý muốn. Chọn lọc tự nhiên nên không cần chăm sóc, ăn ngon, kháng bệnh tốt. Tỷ lệ chết của lợn nái và lợn đực giống. Lợn con từ sơ sinh đến cai sữa, vỗ béo chỉ đạt 3 – 4%.
Tuy nhiên, do nuôi thả rông nên thức ăn của lợn không đủ dinh dưỡng. Ngoài ra, tập quán chăn nuôi thả rông, thiếu chăm sóc bài bản. Lợn Táp Ná đa thế hệ cận huyết sẽ làm giảm năng suất.
Nhằm lưu giữ nguồn gen quý của lợn Táp Ná. Những năm qua, đã có nhiều đề tài, dự án để bảo tồn. Và phát triển nguồn gen lợn Táp Ná tại tỉnh Cao Bằng.
Năm 2020, Trung tâm Khuyến nông và Giống nông lâm nghiệp Cao Bằng. Đã lựa chọn huyện Hà Quảng làm điểm triển khai thực hiện mô hình Chăn nuôi lợn sinh sản giống Lợn Hương. Lợn Táp Ná thuộc Dự án Xây dựng mô hình chăn nuôi Lợn Hương. Lợn Táp Ná để nâng cao sinh kế cho đồng bào dân tộc miền Núi giai đoạn 2020 – 2022.
Theo giới thiệu của cơ quan chuyên môn. Lợn thuần chủng là giải pháp quan trọng nhất để đảm bảo bảo vệ, phát triển và phát triển nguồn gen giống lợn Táp Ná. Muốn nguyên chất, chọn nguồn nguyên liệu, đảm bảo độ nguyên chất là điều tiên quyết. Chọn những con đực và cái phù hợp, có đặc tính tốt nhất. Tránh giao phối cận huyết để phối giống, giúp số lượng lợn Tana tăng nhanh, chất lượng đàn tốt hơn.
Sinh kế nhờ lợn Táp Ná
Những năm gần đây, ngoài các hộ kinh doanh tự phát. Nhiều nhóm sở thích chăn nuôi lợn Táp Ná tại xã Thanh Long đã hình thành và được hỗ trợ kinh phí, tập huấn kỹ thuật chăn nuôi của Dự án Hỗ trợ kinh doanh cho nông hộ của tỉnh. Toàn xã có 16 Nhóm Sở thích nuôi lợn Táp Ná, mỗi nhóm có trung bình từ 10 – 12 thành viên. Được Dự án hỗ trợ 70 – 80 triệu đồng/nhóm để cho các thành viên xoay vòng vay vốn để đầu tư con giống.
Anh Nông Văn Nam, Bí thư chi bộ. Trưởng nhóm Sở thích nuôi lợn Táp Ná xóm Bình Minh, xã Thanh Long cho biết: Xóm có 75 hộ thì trên 70% số hộ nuôi lợn Táp Ná. Nhóm Sở thích nuôi lợn Táp Ná của xóm có 11 thành viên. Mỗi hộ nuôi trung bình có từ 5 – 10 con lợn Táp Ná/lứa. Hàng tháng, nhóm sẽ họp các thành viên để chia sẻ kinh nghiệm. Kỹ thuật chăn nuôi lợn Táp Ná để đàn lợn của các thành viên đều phát triển tốt, đem lại hiệu quả kinh tế cao.
Ông Triệu Văn Cản, Chủ tịch UBND xã Thanh Long cho biết. Xã có 680 hộ dân, đa số các hộ nuôi lợn trong xã đều có nuôi giống lợn Táp Ná bản địa. Tổng đàn lợn của xã hiện nay có khoảng hơn 3.000 con. Trong đó trên 70% là lợn Táp Ná, tập trung nhiều ở các xóm: Táp Ná, Thanh Sơn, Gằng Thượng, Tẩn Phung, Thanh Chung, Lũng Lạn… Từ nuôi lợn Táp Ná, nhiều hộ dân cho thu nhập trung bình từ 40 – 60 triệu đồng/năm.
